YANGIN ALEVLERİ

Buğlem ERDEM

Yangın; özellikle son dönemde ülkemizdeki yeşil alanlarda sıkça görülen, maddi ve manevi pek çok kayıp verilmesine neden olan bir doğal afettir. Yangını ve yangın alevlerinin sıklığını etkileyen birden fazla etken vardır. Yangından korunmak için alınması ve bilinmesi gereken birçok önlem söylenebilir. Bu doğal afet kontrol altına alınması zor, öngörülmesi güç bir afettir. Ancak alınacak önlemlerle hasar minimum seviyeye indirilebilir. Kaynaklara göre değişse de yangınlar genel olarak 5 sınıfta incelenir. Bunlar: ‘A SINIFI, B SINIFI, C SINIFI, D SINIFI, F SINIFI’ olarak ayrılır. Orman yangınları, geniş kapsamlı yangılardır. Bu sebeple bu yazıda orman yangınlarını ayrı bir kategoride ele aldım.

A SINIFI YANGINLAR: Organik yapıdaki katı maddeler bu sınıftadır. Bu katı maddeler kor oluşturarak yangına sebebiyet verir. Odun, kumaş, kâğıt, kömür vb. katılar örnek verilebilir.

B SINIFI YANGINLAR: Sıvı ve sıvıya çevrilebilen maddeleri kapsar. Bu maddeler kor oluşturmaz ancak alevli bir biçimde yanar. Yanan kısım maddenin kendisi değil, oluşturduğu gazdır.

C SINIFI YANGINLAR: Gaz madde yangını olarak adlandırılır, patlama faaliyeti gösterirler. Yanmaya hazırlandıktan sonra ısı gördükleri an yanarlar.

D SINIFI YANGINLAR: Yanma özelliği gösteren metalleri içine alan yangınlardır. Kor ve alev görülmez, metallerin özelliklerinden ötürü yüksek sıcaklıkta ve geç yanarlar.

F SINIFI YANGINLAR: Bitkisel ve hayvansal yağların yanmasını sınıflandıran yangın türüdür. Gereğinden fazla ısınan veya kalıntı bırakan yağlar yangına sebep olabilir.

YANGINI ETKİLEYEN BEŞERİ FAKTÖRLER:

1- Binalardaki elektrik kablolarında ve elektrik devrelerindeki bakım yetersizliği.

2- Baca temizliklerinin önemsenmemesi, yeteri miktarda bakım yapılmaması ve yanlış konumlanması.

3- Söndürülmeden atılan sigara izmaritleri. Ortalama sıcaklıkları yüksek olan izmaritler rüzgâr yoluyla yanıcı herhangi bir maddeye temas ettiğinde bulunduğu ortam için tehlike arz edebilir.

4- Ormanlık alanları, evleri veya iş yerlerini kasten ateşe vererek yangın oluşturulması. Bu duruma sabotaj veya kundaklama adı verilir.

YANGINI ETKİLEYEN DOĞAL FAKTÖRLER:

1- Yıldırım, güneş sıcaklığı gibi doğal ısı kaynakları.

2- Oksijenli ortamdaki yoğun sürtünme.

3- Yakılan ateşten veya kendiliğinden yanan bir cisimden doğaya yayılan fazla kıvılcım.

4- Su kitlesinin azalması doğrudan yangına sebebiyet vermese de etkilerini görmek mümkün.

YANGINDAN ÖNCE ALINACAK ÖNLEMLER:

1- Modernleşmenin etkisiyle yapılan yüksek katlı ve sıkışık binalar yangına müdahaleyi zorlaştıran önemli unsurlardan biridir. Binaların mimarisini yangın müdahalesine uygun hale getirmek alevlerin yayılışını azaltacaktır. Böylece yangın çıkmadan önce müdahale başlamış olacaktır.

2- Oluşturulan kaçış noktaları arttırılmalı veya daha ergonomik hale getirilmeli.

3- Ateşleyici ve yanıcı malzemeleri bir araya getirmemeye dikkat edilmeli.

4- Ortamda gaz kaçağı hissedilirse havalandırma yapılıp 187 Doğalgaz İhbar Hattı ve 112 Acil Çağrı Merkezi gibi çağrı merkezleri aranmalı. 

5- Gaz ve duman dedektörü kullanılmalı ve bu dedektörlere bağlı alarmlar kurulmalı.

YANGIN ANINDA ALINACAK ÖNLEMLER:

1- Dumanların yayıldığı bölge duyurulmalı ve o bölgeden olabildiğince hızlı bir şekilde uzaklaşılmalı.

2- Oluşan afetle ilgili yetkililer bilgilendirilmeli.

3- Yangın müdahalesiyle ilgili yeterliliğiniz yoksa alev ve duman bulunan alanlardan uzak durmaya çalışılmalı.

4- Kapı ve pencerelerin kapalı olduğundan emin olunmalı.

YANGINDAN SONRA ALINACAK ÖNLEMLER:

1- Yangının söndüğüne emin olmadan bölgeye yaklaşılmamalı.

2- Yangının kaynaklandığı alan etkili biçimde incelenerek bundan sonraki olası yangınlar için bir yol izlenmeli.

3- Aynı olumsuz durumların yaşanmaması adına elektrik ve gaz bağlantıları kontrol edilerek bir sıkıntı olmadığına emin olunmalı.

4- Belge ve görsellerle yangının boyutu ve verdiği zarar tespit edilmeli.

 ÜLKEMİZDE ORMAN YANGINI VE SEBEPLERİ:

Orman yangınları özellikle son dönemde gündemimize yerleşen yangın türleridir. Bu yangınlar insanların bulunduğu bölgede daha etkili olsa da insan eli değmeden de ortaya çıkabilen yangınlardır. Orman yangınlarında sıcaklık ve yanıcı maddelerin büyük etkisi vardır. Son yapılan araştırmalara göre bu yangınların çıkış sebepleri; ihmal ve tedbirsizlik (%47), bilinmeyen sebepler (%34), kasıt (%13), yıldırım (%6) olarak belirtilmiştir. Son 10 yılda Türkiye’de en çok yanan bölgeler Muğla, Antalya, İzmir, Mersin ve Adana’dır. 2024 ve 2025 arasındaki değişim henüz tam olarak tespit edilemese de 2023 ve 2024 yılları arasında %78’lik bir artış gerçekleşmiştir.

ORMAN YANGINLARINI ÖNLEMEDE ÇOK ÖNEMLİ UYGULAMALAR:

1- Ormanlara cam kırığı atılmamalı, ateş yakmaya müsait yeşillik alanlarda ateş yakarken daha özenli olunmalı.

2- Kurak iklimlerde veya dönemlerde ormanlara giriş çıkış azaltılmalı, insanlar denetlenmeli.

3- Yangın çıkma ihtimali yüksek bölgeler denetlenmeli.

4- Özellikle orman yangınlarının etkili olduğu ülkelerde ‘seed balls’ yani ‘tohum topları’ adı verilen bir uygulama yapılıyor. Bu uygulama, yanan ağaçların tekrardan yetiştirilmesi amacıyla yapılmıştır. Bu uygulamada insanlar tohumlarını kil, humus veya biyokömürle çevreler ve doğaya atarlar. Kapsüller veya sarılma biçimi sayesinde hayvanların erişemediği bu toplar yağmur yağışlarında veya benzer bir doğa olayında eriyerek toprağa karışır ve uzun vadede ağaç olur. Bu uygulama hayata geçirilmeli.

Yangın, çok ciddi ve önlenemez boyutlara gelmeden çözüm bulmak bireysel ve toplumsal açıdan hepimizin yararınadır. Ancak doğa hepimizindir. Bu nedenle nerede olursak olalım onu korumak için elimizden geleni yapmalı, sorumluluk almalıyız. Ülkemizde son dönemde çıkan orman yangınlarında hayatını kaybeden bütün vatandaşlarımızın ailelerine sabır, kahramanlarımıza ise rahmet diliyorum.

KAYNAKÇA:

AKUT ARAMA KURTARMA DERNEĞİ

DUYAR ACADEMY

DERGİPARK: YAPILARDA YANGIN GÜVENLİĞİ VE SÖNDÜRME SİSTEMLERİ/ Muhsin KILIÇ